Klömbrur í Vesturhópi

Identity area

Type of entity

Corporate body

Authorized form of name

Klömbrur í Vesturhópi

Parallel form(s) of name

Standardized form(s) of name according to other rules

Other form(s) of name

Identifiers for corporate bodies

Description area

Dates of existence

um1880

History

Júlíus Halldórsson héraðslæknir lét byggja íbúðarhúsið að Klömbrum. Ekki er vitað nákvæmlega hvenær húsið var byggt, né hver hinn snjalli steinsmiður var, en líklega hafa byggingarframkvæmdir hafist laust eftir 1880 og þeim lokið um 1885.

Húsið er einlyft með risi, á háum kjallara. Útveggir eru hlaðnir úr lítt tilhöggnu grjóti, sem flutt var úr Nesbjörgum. Veggir eru einfaldir og veggjaþykkt er um 50 cm. Þeir voru múrhúðaðir að utan með sementsblöndu, sem einnig var notuð sem bindiefni.

Íbúðarhús Júlíusar héraðslæknis þótti afar glæsilegt og húsakynni öll hin ríkmannlegustu. Í húsinu var bæði stássstofa og dagstofa sem þiljaðar voru innan með brjóstþili og strekktum striga á útveggjum en standandi þili á milliveggjum. Auk þess var apótek og sjúkrastofa í húsinu. Á rishæðinni var meðal annars korn- og mjölgeymsla og í kjallara var eldhús í miðju húsi, þar sem var stór eldavél, og búr með bekkjum og skápum.

Þegar hafist var handa við endurbætur á húsinu í lok síðustu aldar hafði ekki verið búið í húsinu í um hálfa öld en þykkir steinveggir, auðar gluggatóttir og fúið tréverk báru vitni um stórhug og vandvirkni.

Places

Legal status

Functions, occupations and activities

Mandates/sources of authority

Ef margir spyrja sig hvaðan Klambratúnsnafnið er komið þá eru þeir sennilega enn fleiri sem klóra sér í höfðinu yfir merkingu þessara Klambra sem túnið er kennt við. Baldur Jónsson heitinn, prófessor og málfræðingur, skrifaði tvær greinar í tímaritinu Orði og tungu sem Orðabók Háskólans gefur út árlega um merkingu orðsins og örnefnisins þar sem hann reynir að skýra rugling sem hefur verið með notkun þess.
Eins og áður kom fram tók Magnús Júlíusson Klambranafnið með sér frá heimaslóðunum en eins og Baldur bendir á í grein sinni hét sá bær ávallt Klömbur í jarðabókum. Samkvæmt heimildum Baldurs voru staðhættir þannig í Vesturhópi að þar var landþröng mikil og þaðan sé nafnið komið. Hefur hann eftir Margeiri Jónssyni á Ögmundarstöðum: „Bæjarnafnið Klömbur þýðir því (kletta)þrengsli, og það er í góðu samræmi við landslag hjá bænum Klömbur í Vesturhópi. Bærinn stendur rjett framan við mynnið á Ormsdal, er liggur vestur í Vatnsdalsfjöllin, og beggja megin við dalsopið eru klettar, og þrengjast því ofar sem dregur í dalinn.“

Skýringin á mismunandi rithætti örnefnisins sé að kvenkynsorðið klömbur, fleirtöluorðið klömbrur og kvenkynsorðið klambra eru „samvaxin eða flækjast hvert í öðru“ sem ylli ruglingi jafnt á meðal lærðra og leikra. Upphaflega nafnið hafi verið Klömbur en síðar hafi menn tekið orðinu sem fleirtöluorði og því talað um Klömbrur.

Internal structures/genealogy

Grunnur, grýttur jarðvegur kallast klömbrur, þar sem grjótið annað hvort stingst upp úr jörðinni skorðað eins og i klömbru eða klömbrum, eða kennist undir jarðveginum í hverju spori. Hann er ógreiðíær sakir misjafnanna bæði sumar, þá autt er, og vetur, þvi hann verst jafnaðarlegast akíæri. Af honum þiggja bæirnir Klömbur (víða) nafn sitt. Fornbréfasaínið sýnir alstaðar eintölu Klömbur, Klambrar land, nema máldagi 1371, D III Klambra land, sem líklega á að vera Klambrar, en bæirnir eru nú kailaðir Klambra eða Klömbrur tíðast, það er að segja, að nafnháttarnafnorðið sagnarinnar klambra, sem runnin er af klömbur, hefir byggt því út úr bæjanöfnunum. Klambra er líka rétt eptir íslenzkum lögum, því það er ekki ótítt að staðhætti er gefið nafnháttarnafnorð að heiti Klambra og klömbrur hafa og rutt sér til rúms í daglegu tali til miska klömbur. JÞað er tiðara að tala um að fella klömbrur að e-u, t. d. rekatrjám, þá er þeira er flett, heldur en klömbur, þó hvorttveggja só rétt, og eins að kalla áhald það, sem klénsmiðir, járn- og skósmiðir nota í iðn sinni klömbru eða klömbrur, heldur en klöbur eða klambrir.

General context

Klambratún skal það heita. Borgarráð Reykjavíkur samþykkti einróma í síðustu viku tillögu Jóns Gnarrs borgarstjóra þess efnis að nafni Miklatúns skyldi breytt aftur í Klambratún. Nafninu var breytt í Miklatún á sjöunda áratugnum en í rökstuðningi breytingarinnar nú er sagt að nafnið hafi aldrei unnið sér sess í hugum borgarbúa sem hafi haldið áfram að kalla það Klambratún í daglegu tali. Á túninu hafa borgarbúar um árabil getað iðkað hvers kyns frístundir, körfubolta, fótbolta og brennibolta. Þá má jafnvel sjá stangveiðimenn æfa sig í garðinum og golfara munda kylfur. Þá er listasafnið Kjarvalsstaðir enn ónefnt. Þótt mörgum, ef ekki flestum, sé tamt að tala um Klambratún vita líklega færri hvaðan nafn þessa vinsæla almenningsgarðs er komið.

Klambratún heitir eftir bænum Klömbrum sem stóð á túninu miðju, rétt fyrir aftan þar sem Kjarvalsstaðir standa nú, allt til ársins 1965 þegar síðasta húsið var rifið. Það var Magnús Júlíusson, læknir og borgarfulltrúi, sem byggði bæinn árið 1925 og nefndi hann eftir ættaróðali sínu í Vesturhópi í Vestur-Húnavatnssýslu.

Fyrir á túninu voru bæirnir Sunnuhvoll og Háteigur. Þar reyndi Magnús fyrir sér með sauðfjárrækt en hann var formaður Fjáreigenda í Reykjavík. Árið 1934 seldi Magnús hins vegar dönskum manni Klömbrur, Christian Harald Hyldalh Christensen, sem hafði flutt til landsins þremur árum fyrr. Christensen, sem var síðasti bóndinn á Klömbrum, hefði orðið 100 ára gamall á sunnudag, 18. júlí, og í tilefni þess og nafnbreytingarinnar hefur Reykjavíkurborg ákveðið að koma fyrir söguskilti á túninu síðar í sumar.

Relationships area

Related entity

Sigríður Þorleifsdóttir (1836-1907) Kjörvogi frá Hjallalandi (11.11.1836 - 31.12.1907)

Identifier of related entity

HAH06791

Category of relationship

hierarchical

Dates of relationship

Description of relationship

ekkja þar 1870

Related entity

Maggi Júlíus Magnús (1886-1941) læknir (4.10.1886 - 30.12.1941)

Identifier of related entity

HAH09501

Category of relationship

associative

Dates of relationship

4.10.1886

Description of relationship

fæddur þar

Related entity

Þorbjörg Sigurðardóttir (1859-1937) Syðri-Þverá (17.7.1859 - 7.4.1937)

Identifier of related entity

HAH09494

Category of relationship

associative

Dates of relationship

17.7.1859

Description of relationship

fædd þar

Related entity

Þorbjörg Snorradóttir (1848-1927) Núpi Dýrafirði frá Klömbrum (22.9.1848 - 9.9.1927)

Identifier of related entity

HAH07094

Category of relationship

associative

Dates of relationship

20.9.1848

Description of relationship

fædd þar

Related entity

Guðmundur Tryggvason (1908-2005) Kollafirði (1.9.1908 - 3.2.2005)

Identifier of related entity

HAH01293

Category of relationship

associative

Dates of relationship

1.9.1898

Description of relationship

fæddur þar

Related entity

Þóra Júlíusdóttir (1879-1967) Borgarnesi (26.8.1879 - 26.1.1967)

Identifier of related entity

HAH09502

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

fædd þar

Related entity

Sigríður Snorradóttir (1832-1910) prestfrú Stað á Reykjarnesi (5.11.1832 - 7.11.1910)

Identifier of related entity

HAH06665

Category of relationship

associative

Type of relationship

Sigríður Snorradóttir (1832-1910) prestfrú Stað á Reykjarnesi

is the associate of

Klömbrur í Vesturhópi

Dates of relationship

5.11.1832

Description of relationship

fædd þar

Related entity

Ragnhildur Snorradóttir (1832-1917) Klömbrum (5.11.1832 - 1917)

Identifier of related entity

HAH07522

Category of relationship

hierarchical

Type of relationship

Ragnhildur Snorradóttir (1832-1917) Klömbrum

controls

Klömbrur í Vesturhópi

Dates of relationship

5.11.1832

Description of relationship

Fædd þar og síðar húsmóðir og enn búsett þar 1870

Related entity

Guðmundur Björnsson (1873-1953) Klömbrum (5.12.1873 - 4.6.1953)

Identifier of related entity

HAH03984

Category of relationship

hierarchical

Type of relationship

Guðmundur Björnsson (1873-1953) Klömbrum

controls

Klömbrur í Vesturhópi

Dates of relationship

Description of relationship

Bóndi og skáld þar

Related entity

Ingibjörg Magnúsdóttir (1849-1946) Klömbrum og Blönduósi (22.1.1949 - 26.8.1946)

Identifier of related entity

HAH06681

Category of relationship

hierarchical

Type of relationship

Dates of relationship

Description of relationship

Húsfreyja þar

Related entity

Tryggvi Guðmundsson (1878-1918) Klömbrum og Stóruborg, (12.7.1878 - 1.5.1918)

Identifier of related entity

HAH02907

Category of relationship

hierarchical

Type of relationship

Dates of relationship

Description of relationship

Húsbóndi þar

Related entity

Júlíus Halldórsson (1850-1924) læknir Blönduós (17.8.1850 - 19.5.1924)

Identifier of related entity

HAH04941

Category of relationship

hierarchical

Type of relationship

Júlíus Halldórsson (1850-1924) læknir Blönduós

controls

Klömbrur í Vesturhópi

Dates of relationship

Description of relationship

læknir þar

Access points area

Subject access points

Place access points

Occupations

Control area

Authority record identifier

HAH00828

Institution identifier

Rules and/or conventions used

Status

Final

Level of detail

Partial

Dates of creation, revision and deletion

GPJ 10.3.2020. Innsetning og skráning

Language(s)

  • Icelandic

Script(s)

Maintenance notes

  • Clipboard

  • Export

  • EAC

Related subjects

Related places