Laxárdalur fremri

Identity area

Type of entity

Corporate body

Authorized form of name

Laxárdalur fremri

Parallel form(s) of name

Standardized form(s) of name according to other rules

Other form(s) of name

Identifiers for corporate bodies

Description area

Dates of existence

874 -

History

Laxárdalur er dalur í Austur-Húnavatnssýslu sem oft er kallaður Laxárdalur fremri til aðgreiningar frá Laxárdal í Skagafjarðarsýslu, sem er handan við fjallgarðinn milli Skagafjarðar og Húnavatnssýslu og er stundum kallaður Laxárdalur ytri.
Laxárdalur fremri liggur samsíða Langadal, frá Refasveit og næstum fram að Bólstaðarhlíð og Vatnsskarði. Þar var áður allmikil byggð, um tuttugu bæir, en nú er aðeins einn eftir í byggð. Dalurinn er grösugur og nokkuð búsældarlegur en mjög snjóþungur.

Norður eftir dalnum rennur Laxá á Laxárdal, sem kallast Laxá á Refasveit eftir að hún kemur fram úr dalnum og sameinast Norðurá. Vatnaskil eru nokkuð sunnan við miðjan dal, á móts við Litla-Vatnsskarð og rennur Auðólfsstaðaá þaðan til suðurs og síðan til vesturs um Auðólfsstaðaskarð í Blöndu.

Places

Bæir í byggð; Mánaskál kom aftur í byggð 2014
Bæir í eyði; Skrapatunga. Balaskarð, Gautsdalur (fór í eyði 2014), Úlfagil, Mýrakot, Núpur, Illugastaðir, Refsstaðir, Núpsöxl, Kirkjuskarð, Sneis, Tungubakki, Eyrarland, Vesturá, Grundarkot, Kárahlíð, Hvammur, Litla-Vatnsskarð, Mörk, Mjóidalur, Skyttudalur, Þverárdalur, Selhagi.

Legal status

Bæir á Laxárdal í réttri röð inn dalinn: Skrapatunga. Balaskarð, Mýrakot, Mánaskál, Úlfagil, Núpur, Illugastaðir, Núpsöxl, Kirkjuskarð, Sneis, Eyrarland, Vesturá, Refsstaðir, Kárahlíð, Litla-Vatnsskarð, Mörk, Hvammur, Gautsdalur, Mjóidalur, Skyttudalur, Þverárdalur, Kálfárdalur, Selhagi.

Functions, occupations and activities

Vottar að því að so hafi almúginn framborið og undirrjettað, sem framan- og ofanskrifuð jarðabók útvísar, frá því er byrjar að tala um jörðina Botnastaði og til þess nú er komið, að Vatnshlíð einni undantekinni, erum við undirskrifaðir, sem jafnan höfum þessu erindi nálægir verið; til vitnis
undirskrifuð nöfn að Óðulstöðum í Lángadal þann 12. Novembris Ánno 1708.
Guðmundur þorsteinsson og Thorsteinn Hákonsson. m. e. h.

Mandates/sources of authority

Internal structures/genealogy

General context

Reið / gönguleið frá Skrapatungurétt í Refasveit um Laxárdal til Bólstaðarhlíðar í Svartárdal.

Laxárdalur er samsíða Langadal og er með mestu dölum sýslunnar, áður þéttbýlasti hluti hennar, en núna að mestu í eyði. Aðeins er búið nyrst á Balaskarði og syðst í Þverárdal.

Dalbotninn er í 200-300 metra hæð, ákjósanlegt og vel gróið reiðland. Á Mörk í Laxárdal bjó Jón Jónsson, ættfaðir Harðabóndaættar. Þaðan er líka Erlendur Guðmundsson vesturfari, sem skrifaði æskuminningar sínar í Heima og heiman. Í Kárahlíð ólst upp Rósberg G. Snædal rithöfundur. Í Mánaskál bjó svo Máni, landnámsmaður dalsins. Bæjaröðin frá suðri er þessi: Kálfárdalur, Þverárdalur, Skyttudalur, Mjóidalur, Gautsdalur, Hvammur, Mörk, Litla-Vatnsskarð, Kárahlíð, Refsstaðir, Grundarkot, Vesturá, Eyrarland, Sneis, Tungubakki, Kirkjuskarð, Núpsöxl, Illugastaðir, Núpur, Úlfagil, Mánaskál, Mýrakot, Balaskarð, Skrapatunga.

Förum frá Skrapatungurétt til austurs fyrir sunnan Tunguhnjúk að Balaskarði í Laxárdal. Síðan suður eftir Laxárdal endilöngum. Fyrst suðsuðaustur um Mánaskál að Kirkjuskarði. Við förum suðsuðaustur Laxárdal að Refsstöðum. Áfram suðaustur Laxárdal að Litla-Vatnsskarði. Enn förum við suður Laxárdal að Gautsdal. Áfram suðaustur Laxárdal í Þverárdal, þar sem Laxárdalur endar í suðri. Frá Þverárdal förum við um Þverárdal suður í Bólstaðarhlíð í Svartárdal.
31,1 km

Relationships area

Related entity

Gautsdalur í Bólstaðarhlíðarhreppi ((1950))

Identifier of related entity

HAH00162

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Related entity

Skyttudalur á Laxárdal fremri ([1500])

Identifier of related entity

HAH00915

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Related entity

Þverárdalur á Laxárdal fremri ([1300])

Identifier of related entity

HAH00179

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Related entity

Jakob Benjamínsson (1829-1908) Syðra-Tungukoti (4.7.1829 - 23.10.1908)

Identifier of related entity

HAH05214

Category of relationship

associative

Dates of relationship

4.6.1829

Description of relationship

fæddur í Hvammi á Laxárdal fremri. Var í Skyttudal 1845

Related entity

Mörk á Laxárdal fremri ([1200])

Identifier of related entity

HAH00914

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Related entity

Skriður í Húnavatnssýslum (874 -)

Identifier of related entity

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

– Laxárdalur (alm.): …Vatnsskarð (Litla–Vatnsskarð), Refsstaðir, Vesturá, Sneis, Kirkjuskarð, Öxl. Allir þessir bæir standa í röð úr eftir dalnum að austanverðu, og er sá ókostur á öllum jörðunum, að þar er skriðuhætt og vetraríki mikið (Sýslu og sóknarlýsingar Bókmenntafélagsins – Blöndudalshólaprestakall, 1839). – Litlamörk: …Nema engjar eru að mestu eyðilagðar fyrir grjóthruni úr snarbröttum holtamelum. (Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns, Bólstaðahlíðarhreppur 1708). – Litla–Vatnsskarð, Ævarstóttir: …Jóhannes (Guðmundsson 1871, Örnefnaskýringar úr Húnavatnssýslu, handrit) getur þess, að ýmsir hafi verið að brjóta heilann um, hvar Ævarskarð hið forna hafi verið, og segir að flestir hafi hallast að Litla–Vatnsskarði. Færir hann til þá sönnun, að sá bær hafi verið fluttur, vegna þess að hinn gamli hafi farið af fyrir skriðufalli, en „þar sem bólstaðurinn hafi verið heiti enn í dag (þ.e. 1871) Ævarstóftir. Þetta er rétt frá sagt. Skammt fyrir norðan túnið á Litla–Vatnsskarði kallast hryggir. Eru það uppgróin skriðuföll og þar eru miklar húsarústir og mannvirkjaleifar. Danival sagði mér, að það væri almæli að bærinn hefði staðið þarna áður, en væri fluttur sökum skriðuhlaupa úr fjallinu. Ekki mundi hann neitt nafn á rústunum, en bersýnilega eru þarna Ævarstóftir, sem Jóhannes talar um. …Norðan við tóftirnar er melhryggur, „auðsjáanlega skriða úr fjallinu” og rétt utan við melhrygginn er hústóft, 12 fet á lengd og ca 6 á br. …Hvenær skriðan hefur fallið á Ævarsskarðsbæinn, sem færður hafði verið úr skarðinu veit nú engin. En vafalaust hefur það orðið snemma á öldum. (Mér er næst að halda, að skriðan hafi fallið litlu áður en Ævarsskarð breyttist í Vatnsskarð eða um 1300). Þá hefur bærinn verið færður enn að nýju, suður að skarðinu, þar sem hann stendur nú, en landnámsbærinn verið notaður áfram sem sel. (Margeir Jónsson, Ævarskarð hið forna, Árbók Fornleifafélagsins, 1925–26). – Litla–Vatnsskarð: ...Vestarlega í Vatnsskarði eru fornar rústir á skriðugrund undir Selgili og kallast Seltóftir. Norðan við túnið á Litla–Vatnsskarði kallast Hryggir, uppgróin skriðuföll. Þar eru Evartstóftir og almælt, að bærinn hafi staðið þar fyrrum. Aðaltóftin er um 17 m á lengd og 11 m á breidd. Ætlar Margeir Jónsson, að Ævar hafi fyrst reist byggð við Selgil, þótt þar snjóþungt og fært byggðina norður fyrir skarðið á Ævarstóftir. Þar fellur síðar skriða, og bærinn er byggður þar, sem hann er nú (Árbók FÍ, 1964). – Refsstaðir: …Túninu grandar lækur, sem tekið hefur nokkurn part af vellinum, svo sem vera kann hér um hálfa dagsláttu, það pláss er nú grjótskriða. (Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns, Engihlíðarhreppur 1708).

Related entity

Ingibjörg Sigurðardóttir (1905-2003) Blönduósi (16.11.1905 - 12.7.2003)

Identifier of related entity

HAH04479

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

þar sem barn

Related entity

Engihlíðarhreppur ((1000-2019))

Identifier of related entity

HAH00729

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Related entity

Bólstaðarhlíðarhreppur ((1000-2019))

Identifier of related entity

HAH00427

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Related entity

Vindhælishreppur (1000-2002) (1000-2002)

Identifier of related entity

HAH10007

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Að hluta tilheyrir hann Vindhælishreppi og að hluta Engihlíðarhreppi

Related entity

Laxárgil á Refasveit ((1930))

Identifier of related entity

HAH00411

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Related entity

Balaskarð á Laxárdal fremri (30.4.1890 -)

Identifier of related entity

HAH00369

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Related entity

Þverárdalur á Laxárdal fremri ([1300])

Identifier of related entity

HAH00179

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Related entity

Bólstaðarhlíð ([900])

Identifier of related entity

HAH00148

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Related entity

Mánaskál á Laxárdal fremri ((1950))

Identifier of related entity

HAH00370

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Related entity

Mjóidalur á Laxárdal fremri ([1300])

Identifier of related entity

HAH00158

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Related entity

Núpsöxl á Laxárdal fremri ((1930))

Identifier of related entity

HAH00515

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Related entity

Æsustaðir í Langadal ((1950))

Identifier of related entity

HAH00180

Category of relationship

associative

Dates of relationship

20.5.1891

Description of relationship

Sameiginlega Landamörk

Related entity

Laxárbrúin á Refasveit (1928 -)

Identifier of related entity

HAH00368

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Related entity

Hvammur á Laxárdal fremri ([1200])

Identifier of related entity

HAH00913

Category of relationship

associative

Type of relationship

Hvammur á Laxárdal fremri

is the associate of

Laxárdalur fremri

Dates of relationship

Description of relationship

Related entity

Langadalsfjall (874 -)

Identifier of related entity

HAH00782

Category of relationship

associative

Type of relationship

Langadalsfjall

is the associate of

Laxárdalur fremri

Dates of relationship

Description of relationship

Access points area

Subject access points

Place access points

Occupations

Control area

Authority record identifier

HAH00694

Institution identifier

IS HAH-Nat

Rules and/or conventions used

Status

Final

Level of detail

Full

Dates of creation, revision and deletion

GPJ 27.2.2019

Language(s)

  • Icelandic

Script(s)

Sources

Guðmundur Paul
Jarðabók Páls Vidalín 1708. Bls 383
file:///C:/Users/Notandi/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/IE/TYHI81U1/H%C3%BAnavatnss%C3%BDsla.pdf https://is.wikipedia.org/wiki/Laxárdalur_fremri http://www.jonas.is/laxardalur/

Maintenance notes

  • Clipboard

  • Export

  • EAC

Related subjects

Related places