Sauðárkrókur

Identity area

Type of entity

Corporate body

Authorized form of name

Sauðárkrókur

Parallel form(s) of name

Standardized form(s) of name according to other rules

Other form(s) of name

Identifiers for corporate bodies

Description area

Dates of existence

(1950)

History

Sauðárkrókur (oft kallaður Krókurinn í daglegu tali) er bær í Sveitarfélaginu Skagafirði og eini kaupstaður Skagafjarðarsýslu. Íbúar voru 2535 árið 2015.

Sauðárkrókur er innst við botn Skagafjarðar að vestanverðu, sunnan undir Tindastóli og skammt sunnan við ós Gönguskarðsár. Byggðin var fyrst öll á fremur mjórri malarspildu undir Nöfunum, bröttum malarkömbum upp af bænum, norðan við ós Sauðár, sem þá rann fram úr Sauðárgili og til norðurs um eyrar undir Nöfunum, þar sem nú er íþróttavöllur, sundlaug og tjaldstæði bæjarins. Byggðin færðist síðar suður fyrir ána og rann hún þá gegnum bæinn en síðar var ánni veitt til suðurs þar sem hún kemur úr Sauðárgili og rennur hún nú fyrir sunnan byggðina.
Gönguskarðsá hefur einnig myndað allnokkra eyri við ósinn og þar er höfnin, frystihús, sláturhús og steinullarverksmiðja. Fimm klaufir eða skorningar ganga inn í Nafirnar upp af bænum og nefnast þær Kristjánsklauf, Gránuklauf eða Bakarísklauf, Kirkjuklauf, Grænaklauf og Grjótklauf. Framan af var byggðin öll á eyrinni og flötunum neðan Nafanna en þegar það svæði var nær fullbyggt um 1970 hófst uppbygging nýs hverfis á Sauðárhæðum, sunnan Sauðárgils, og hefur það verið aðalbyggingasvæði bæjarins síðan.

Sauðárkrókur er byggður úr landi jarðarinnar Sauðár. Engin byggð var á eyrinni á fyrri öldum og voru verslunarstaðir héraðsins við austanverðan fjörðinn, á Hofsósi, í Grafarósi og Kolkuósi, en árið 1858 varð Sauðárkrókur löggiltur verslunarstaður. Þá fóru kaupskip að koma þangað. Þar var þó engin föst búseta fyrr en 1871, þegar Árni Árnason járnsmiður kom sér þar upp þurrabúð og settist þar að. Hann seldi bændum sem komu að versla við kaupskipin gistingu og veitingar. Strax árið eftir kom fyrsta fasta verslunin og kaupmenn, iðnaðarmenn og sjómenn settust að á Króknum og síðan ýmsir embættismenn. Sauðárkrókskirkja var reist árið 1892. Héraðslæknir settist að á Króknum árið 1896 og sýslumaður flutti þangað árið 1890. Sjúkrahús reis 1906 og barnaskóli var byggður árið 1908 gegn kirkjunni.
Fólki fjölgaði hratt á Króknum fyrstu árin og um aldamótin 1900 voru íbúar um 400. Hafnleysi og einhæfir atvinnuhættir komu í veg fyrir að þessi öra fjölgun héldi áfram. Sauðárkrókur breyttist í landbúnaðarþorp og var þjónustumiðstöð fyrir skagfiskar byggðir í vestanverðum Skagafirði. Íbúar voru þó orðnir um 1000 þegar bærinn fékk kaupstaðaréttindi 1947. Gönguskarðsárvirkjun var reist á árunum 1947-1949 og hitaveita úr borholu við Áshildarholtsvatn var lögð í bæinn 1953. Útgerðarfélag Sauðárkróks var stofnað árið 1944 og Útgerðarfélag Skagfirðinga árið 1967. Fyrsti skuttogarinn kom árið 1971. Hafnaraðstaða var smám saman bætt og er nú töluverð útgerð og fiskvinnsla í bænum.

Bærinn var upphaflega í Sauðárhreppi, en varð að sérstökum hreppi, Sauðárkrókshreppi, árið 1907, sem varð svo Sauðárkrókskaupstaður 1947. Hinn hluti Sauðárhrepps varð að Skarðshreppi.

Places

Sveitarfélagið Skagafjörður; Sauðárhreppur; Skarðshreppur; Skagafjörður; Tindastóll; Gönguskarðsá; Nafir; Sauðá; Sauðárgil; Kristjánsklauf; Gránuklauf; Bakarísklauf; Kirkjuklauf, Grænaklauf; Grjótklauf; Sauðárhæðir; Hofsós; Grafarós; Kolkuós; Sauðárkrókskirkja 1892; Gönguskarðsárvirkjun; Áshildarholtsvatn:

Legal status

Functions, occupations and activities

Mandates/sources of authority

Internal structures/genealogy

General context

Relationships area

Related entity

Þorvaldur Guðmundsson (1883-1961) hrstj Sauðárkróki frá Auðkúlu (13.10.1883 - 11.10.1961)

Identifier of related entity

HAH07096

Category of relationship

hierarchical

Dates of relationship

1932-1946

Description of relationship

Hreppsstjóri Sauðárhreppi

Related entity

Helgi Konráðsson (1902-1959) prestur Sauðárkróki (24.11.1902 - 30.6.1959)

Identifier of related entity

HAH09191

Category of relationship

associative

Dates of relationship

1934-1959

Description of relationship

prestur þar

Related entity

Svava Guðjónsdóttir (1928-2020) Sauðárkróki (13.6.1928 - 29.6.2020)

Identifier of related entity

HAH08013

Category of relationship

associative

Dates of relationship

13.6.1928

Description of relationship

fædd þar

Related entity

Karólína Benediktsdóttir (1903-1977) Reykjavík (12.1.1903 - 1.10.1977)

Identifier of related entity

HAH09375

Category of relationship

associative

Dates of relationship

12.1.1903

Description of relationship

fædd þar

Related entity

Margrét Benediktsdóttir (1903-1994) Reykjavík (12.1.1903 - 4.10.1994)

Identifier of related entity

HAH09376

Category of relationship

associative

Dates of relationship

12.1.1903

Description of relationship

fædd þar

Related entity

Jean Valgard Blöndal (1902-1965) Sauðárkróki (2.7.1902 - 2.11.1965.)

Identifier of related entity

HAH05263

Category of relationship

associative

Dates of relationship

2.7.1902

Description of relationship

Fæddur þar, Flugumferðarstjóri og póstafgreiðslumaður á Sauðárkróki 1930.

Related entity

Sigurlaug Margrét Jónasdóttir (1898-1985) Bandagerði (30.1.1898 - 10.1.1985)

Identifier of related entity

HAH03717

Category of relationship

associative

Dates of relationship

1898-1911

Description of relationship

barn í Jónasarhúsi

Related entity

María Claessen (1880-1964) Reykjavík (25.4.1880 - 24.6.1964)

Identifier of related entity

HAH07424

Category of relationship

associative

Dates of relationship

25.4.1880

Description of relationship

fædd þar

Related entity

Auðbjörg Gunnlaugsdóttir (1911-1980) Hvammstanga (3.10.1911 - 18.5.1980)

Identifier of related entity

HAH09205

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

verslunareigandi, Vökull

Related entity

Sigvaldi Benediktsson Blöndal (1852-1901) veitingamaður Sauðárkróki (24.6.1852 - 13.3.1901)

Identifier of related entity

HAH06774

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

verslunarmaður þar

Related entity

Ólöf Hallgrímsdóttir (1855-1901) Sauðárkróki (16.6.1855 - 24.9.1901)

Identifier of related entity

HAH07119

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Kaupmannsfrú í Verslunarhúsinu 1880

Related entity

Páll Friðrik Vídalín Bjarnason (1873-1930) sýslumaður Snæfellinga (16.10.1873 - 28.10.1930)

Identifier of related entity

HAH07186

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Sýslumaður þar 1910

Related entity

Kristján Gíslason (1863-1954) kaupmaður Sauðárkróki (15.6.1863 - 3.4.1954)

Identifier of related entity

HAH09065

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Kaupmaður þar

Related entity

Pétur Pétursson (1872-1956) verslunarmaður á Sauðárkróki, (7.9.1872 - 26.3.1956)

Identifier of related entity

HAH09098

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Verslunarstjóri þar

Related entity

Sigurjón Karlsson (1967) Skagaströnd (30.10.1967 -)

Identifier of related entity

HAH03449

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Húsasmíðameistari þar

Related entity

Guðlaug Nikodemusdóttir (1914-2001) Skuld (30.10.1914 - 12.7.2001)

Identifier of related entity

HAH04894

Category of relationship

associative

Dates of relationship

30.10.1914

Description of relationship

Fædd þar

Related entity

Kristín Kristjánsdóttir (1903-1996) Hamarsgerði (25.3.1903 - 15.8.1996)

Identifier of related entity

HAH09206

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

húsfreyja þar

Related entity

Pétur Sigurðsson (1835-1910) Sjávarborg Skagafirði (26.12.1835 - 29.5.1910)

Identifier of related entity

HAH09326

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Kaupmaður þar

Related entity

Sigurbjörg Guttormsdóttir (1904-1952) Sauðárkróki frá Síðu í Víðidal (4.10.1904 - 19.2.1952)

Identifier of related entity

HAH05302

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Húsfreyja þar

Related entity

Sigurbjörg Guttormsdóttir (1904-1952) Sauðárkróki frá Síðu í Víðidal (4.10.1904 - 19.2.1952)

Identifier of related entity

HAH05302

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Húsfreyja þar

Related entity

Steinunn Sigurjónsdóttir (1929-1973) Rútsstöðum (5.1.1929 - 12.12.1973.)

Identifier of related entity

HAH08011

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Húsfreyja þar Bárustígur 13

Related entity

Jósefína Erlendsdóttir Hansen (1894-1937) frá Stóru Giljá (2.11.1894 - 19.11.1937)

Identifier of related entity

HAH02513

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

saumakona og klæðskeri þar

Related entity

Vigfús Melsted Guðmundsson (1842-1914) söðlasmiður Sauðárkróki (7.7.1842 - 24.11.1914)

Identifier of related entity

HAH09383

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Söðlasmiður þar, fór þaðan vestur um haf 1900

Related entity

Halldór Stefánsson (1834-1901) Sævarlandi (22.12.1834 - 1.6.1901)

Identifier of related entity

HAH04689

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Vert þar

Related entity

Hofsós ((1950))

Identifier of related entity

HAH00297

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Related entity

Sigurður Pálsson (1869-1910) Héraðslæknir (24.5.1869 - 13.10.1910)

Identifier of related entity

HAH04954

Category of relationship

associative

Dates of relationship

10.1895

Description of relationship

Læknir þar stgm 1895, skipaður 1896

Related entity

Magnús Guðmundsson (1879-1937) ráðherra (6.2.1879 - 18.11.1937)

Identifier of related entity

HAH06380

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Sýslumaður þar

Related entity

Helga Jónsdóttir (1864) saumakona Sauðárkróki, frá Móbergi (27.10.1864 -)

Identifier of related entity

HAH06406

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

saumakona þar

Related entity

Sveinn Ásmundsson (1909-1966) byggingameistari Blönduósi, frá Ásbúðum á Skaga, (16.6.1909 - 26.2.1966)

Identifier of related entity

HAH06493

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Byggingameistari þar

Related entity

Guðmundur Magnússon (1863-1924) prófessor (25.9.1863 - 23.11.1924)

Identifier of related entity

HAH04098

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

læknir þar

Related entity

Árni Björnsson (1863-1932) Prófastur á Sauðárkróki (1.8.1863 - 26.3.1932)

Identifier of related entity

HAH03536

Category of relationship

associative

Dates of relationship

1887-1913

Description of relationship

Prestur þar

Related entity

Sigurður Ágústsson (1949) Ágústshúsi, rafveitustjóri Sauðárkróki (1.3.1949 -)

Identifier of related entity

HAH06822

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

Rafveitustjóri þar

Related entity

Jón Pálmi Jónsson (1888-1962) ljósmyndari frá Sauðanesi / J J Pálmi Sauðárkróki (23.1.1888 - 6.8.1962)

Identifier of related entity

HAH05680

Category of relationship

associative

Dates of relationship

Description of relationship

ljósmyndari þar

Related entity

Barnaskólinn á Sauðárkróki (3.1.1882 - 1998)

Identifier of related entity

HAH00906

Category of relationship

associative

Type of relationship

Barnaskólinn á Sauðárkróki

is the associate of

Sauðárkrókur

Dates of relationship

Description of relationship

Related entity

Gróa Jónsdóttir (1875-1905) Strjúgsstöðum (16.1.1875 - 23.12.1905)

Identifier of related entity

HAH03814

Category of relationship

associative

Type of relationship

Gróa Jónsdóttir (1875-1905) Strjúgsstöðum

is the associate of

Sauðárkrókur

Dates of relationship

Description of relationship

Húsfreyja þar 1905

Access points area

Subject access points

Place access points

Occupations

Control area

Authority record identifier

HAH00407

Institution identifier

IS HAH-Norl

Rules and/or conventions used

Status

Final

Level of detail

Full

Dates of creation, revision and deletion

GPJ 27.2.2019

Language(s)

  • Icelandic

Script(s)

Maintenance notes

  • Clipboard

  • Export

  • EAC

Related subjects

Related places